Reduzum ligt er vredig bij in het zonnetje als ik op bezoek ga bij de voorzitter van dorpsbelang Fetze Tigchelaar, maar schijn bedriegt. Reduzum is een bruisend dorp en staat bekend als eigenzinnig. Het interview houden we bij de voorzitter in de tuin in de zon. Koos Wieling schuift ook aan. Beide heren zijn nauw betrokken geweest bij het tot stand komen van het Masterplan 2020-2030 Reduzum. Voor ik hen het hemd van het lijf vraag over het nieuwe Masterplan, wil ik nog even terugkijken naar het vorige Masterplan 2010-2020.
Wat zijn de belangrijkste punten uit het Masterplan 2010-2020 die Reduzum de afgelopen jaren heeft gerealiseerd?
‘Moast it sa sjen, 70 oant 80 prosint fan de ideeën binne realisearre. Ien fan de moaiste dingen wie al earder: Reduzum Súd. Dat is it yn eigen behear opsetten fan in wenwyk yn it lêst fan de 20e iuw. De gemeente hie wol in plan, mar begong der net oan want it koe neffens harren net út. It plan waard net yn ’e etalaazje setten en dan bin der fansels ek gjin gadingmakkers. Doe hat doarpsbelang it wol yn ’e etalaazje setten mei in makette dy’t in doarpsgenoat makke hie. Der stiene doe in protte minsken omhinne, sa fan dêr soe ik wol wenje wolle’, vertelt Fetze.
Een aantal veehouders wilde in die tijd met pensioen en zocht een huis. Dat was eigenlijk de start van het plan. Aanjagers van de plannen waren drie dorpsgenoten Jan Galama, Rein Fluitman en Geert Couperus. ‘As it net kin sa’t it moat, dan moat it mar sa’t it kin’ die Friese uitspraak is wel van toepassing op Reduzum. De gemeente en de woningstichting zagen er geen heil in, toen dachten de Redústers dan doen we het zelf wel.
Hoe zijn jullie tot dit nieuwe Masterplan gekomen?
‘Doarpsbelang wurket fan 1995 ôf mei wurkgroepen. Wy ha in wurkgroep Masterplan oprjochte. Wy ha it gelok dat ûngefear 85 prosint fan Reduzum lid is fan doarpsbelang en dat de ynwenners hiel belutsen binne. We ha de minsken frege hoe’t Reduzum der oer tsien jier útsjen moat en wêr’t doarpsbelang mei oan ’e slach moat’, vertelt Fetze.
‘Sa no en dan ha wy in jûn organisearre yn in strjitte en dêr koene minsken harren foar opjaan, de saneamde ‘keukentafelpetearen. Elke jûn wienen der hieltyd tusken de 4 oant 8 minsken per strjitte. Mei help fan de fragen dy’t wy fan Doarpswurk krigen hiene, ha wy de minsken befrege. Sa ha goed 60 Redústers harren winsken en betingsten oan ús foarlein.’
‘Letter ha der ek noch jûnen west foar ferieningen en bedriuwen, sadat dy ek sizze koene hoe’t se tinke oer de kommende tsien jier. Sa ha der ûngefear tolve jûnen west’, vertelt Koos.
Het leiden en notuleren van de keukentafelgesprekken werd verdeeld onder de werkgroepleden, waaronder Titia Tilma. Titita heeft alle inbreng figuurlijk door een trechter gehaald en structuur aangebracht door de inbreng van de keukentafelgesprekken per thema op papier te zetten. Vervolgens zijn er voor elk thema schrijfgroepjes gekomen. Per schrijfgroep waren er twee of drie mensen die de teksten hebben geschreven. Uiteindelijk heeft de eindredactie die teksten nog eens goed bekeken en zijn de teksten in het Fries vertaald door Koos.
En toen kwam de coronacrisis, heeft dat nog een rol gespeeld?
‘It measte wie al klear foardat de krisis útbruts. De petearen wiene fierd en de teksten skreaun, it iennige dat noch moast wie it printsjen, mar doe foel alles efkes stil’, vertelt Fetze. ‘We soene in ludike middei organisearje mei in live bandsje, mar dat koe net trochgean.’
Toen moesten de Redústers iets anders bedenken. Gelukkig kent Reduzum veel getalenteerde dorpsgenoten. Dat was al bekend, en dat kwam in het jaar van Culturele Hoofdstad helemaal aan het licht. ‘2018 wie in grut súkses foar Reduzum. Mei it lokaasjestik Oeds fan Fierwei die Reduzum (mei Friens, Idaerd en Eagum) mei oan it project Under de Toer. Doe waard wer ris dúdlik wat foar talint der yn Reduzum sit.’
De presentatiemiddag met live muziek kon niet doorgaan, maar al snel was daar het alternatief. Een ludiek filmpje waarin Redústers het Masterplan presenteren en het plan wordt aangeboden aan de wethouder. De dorpsbewoners kregen het Masterplan door de brievenbus begeleid door zwaailichten en muziek vanuit een oude Amerikaanse auto. Het regende, maar dat deerde de Redústers niet. ‘Der is Reduzum grut yn wurden: skouders der ûnder en doare’, zegt Koos.
Het Masterplan is gepresenteerd en wat zijn nu de plannen?
‘It is goed om te sizzen dat je net alles út it plan fourtendaliks realisearje hoege. As der dingen lizzen bliuwe, dan ha dy gewoan mear tiid nedich. Sa is de rinbrêge Heechhout bygeliks in ding dat al 15 jier op ’e agenda stiet’, zegt Fetze.
Het is nu aan dorpsbelang en haar werkgroepen om aan de slag te gaan met alle plannen en adviezen. Daarbij wordt samengewerkt met de dorpsgenoten, de betrokken werkgroepen, verenigingen, organisaties, gemeente en provincie. Het Masterplan omvat vele thema’s: van wonen tot duurzaamheid en alles daartussen in.
Het oprichten van een eigen energiecoöperatie is misschien één van de plannen die Reduzum de komende tien jaar wil realiseren. De stichting Doarpsmûne Reduzum wil de bestaande molen vervangen en de opgewekte energie van de nieuwe molen tegen een gunstig tarief aanbieden aan de bewoners.
Er zijn verschillende plannen op het gebied van wonen. ‘Ljouwert groeit en groeit, der komme allegearre stedsdoarpen. Der binne noch mar in pear doarpen dêr’t boud wurdt en der heart Reduzum net by’, zegt Koos. Dorpsbelang wil in gesprek met de gemeente over contingenten en onderzoek doen naar mogelijkheden voor inbreiding en uitbreiding. Ook zijn er ideeën om een eigen dorpscorporatie op te zetten. De dorpscorporatie beheert woningen in het dorp, waardoor het dorp minder afhankelijk is van de markt. ‘Koroana hat hoopljk oanjûn dat we net allegearre yn ’e stêd wenje kinne, dus sille in protte minsken yn de doarpen wenjen bliuwe. In protte fan de jongerein wol yn Reduzum bliuwe. Dat is hiel posityf, mar dan moat der wol romte foar wêze’, legt Fetze uit.
In het Masterplan staan niet alleen grote wensen, maar ook kleinere zoals het aanleggen van watertappunten voor wandelaars en fietsers, een steunpunt creëren voor ouderen die vragen hebben op technologisch gebied en het onderzoeken van de mogelijkheid voor een dorpstuin.
Wat is de succesformule van het Masterplan van Reduzum?
‘De belutsenheid by de minsken dellizze en foaral ek resultaten sjen litte’, vertelt Fetze. Het bestuur van dorpsbelang bestaat uit vijf bestuursleden plus werkgroepen die daaronder functioneren. De werkgroepen geeft mensen de kans om er aan mee te doen. Het meeste werk wordt dan ook gedaan door de werkgroepen, door de dorpsbewoners zelf. De jaarvergadering wordt nog goed bezocht: ‘oant de skodoarren sit it fol’. De hoge opkomst heeft volgens Fetze en Koos ook te maken met het feit dat dorpsbelang in elke straat een contactpersoon heeft. Als er nieuwe mensen in het dorp komen wonen krijgen ze een boek aangeboden waarin alle mogelijkheden en activiteiten in het dorp staan. Het aanbieden is een mooi contactmoment om de nieuwe inwoners te betrekken bij het dorpsbelang. ‘It is troch dat kontakt dat mear as 85 prosint fan it doarp lid is fan doarpsbelang’, zegt Fetze.
Dorpsbelang Reduzum wil meer op projectbasis gaan werken, want ook zij merken dat mensen zich minder voor een lange tijd willen binden. ‘As wy tinke it soe moai wêze om ien by in wurkgroep te krijen’, vertelt Fetze, ‘dan sjogge wy, wa soenen wy der graach by ha wolle. Gewoan oan it jaske lûke en persoanlijk kontakt is better as in oprop, der komt faaks net folle respons op.’ De meeste mensen willen wel een project van de grond tillen, maar willen er niet langere tijd aan vastzitten. ‘It is mei in hiel protte dingen sa, der binne altyd in ôfgryslik soad frijwilligers, der is hast noait in gebrek oan’, volgens Koos. ‘Dat hat te krijen mei it tal aktiviteiten, dêr wurde minsken entûsjast fan en dat stimulearret inoar.’
Fetze merkt nog op dat ze gebruik hebben gemaakt van het materiaal van Doarpswurk. Voor de tafelgesprekken hebben ze stellingen en vragen gebruikt die door Doarpswurk opgestuurd zijn als basis. ‘Dat materiaal hat goed holpen, lykas de minsken dy’t meiwurke ha oan it foarige Masterplan. Dan brûke je dy kennis wer yn ’e wurkgroep’, rond Fetze het gesprek af.
Tekst: Hendrik Tamsma
Foto: Doarpsbelang Reduzum
