Jouke Bethlehem is geboren en getogen in de gemeente Weststellingwerf. Hij woont alweer bijna dertig jaar in een voormalige arbeiderswoning in Oldeholtwolde. Leefbaarheid is een rode draad in zijn leven. Dat begon al tijdens zijn opleiding toen duizenden boerenarbeiders, dienstmeiden en boeren uit de kleine dorpen vertrokken en de leefbaarheid onder druk kwam te staan. Zijn werkzame leven heeft hij gewijd aan het bibliotheekwezen. Naast zijn werk zet Jouke zich in voor het dorpshuis De Bult waar hij al bijna vijftien jaar in het bestuur zit. Daarnaast zit hij in het bestuur van stichting Harten Tien, waar hij sinds kort voorzitter van is. En of dat nog niet genoeg is, is Jouke één van de aanjagers van het actiecomité om Doarpswurk te behouden.
Déjà vu
‘Houdt het niet een keer op’ dacht Jouke toen hij het nieuws hoorde over de aangekondigde bezuiniging. Het was een soort déjà vu voor Jouke. In 2018 sprak hij al eens in tijdens de commissievergadering toen óók voor het behoud van Doarpswurk. ‘Ik dacht verdorie is het nu wéér aan de orde’.
Het verschil met 2018 is dat er nu wel degelijk een besluit is genomen om de subsidie af te bouwen. ‘De meesten hebben dat niet in de gaten en eerlijk gezegd, ik eerst ook niet’, vertelt Jouke. Daarop sloegen de drie mannen de handen in elkaar en zijn een actiecomité gestart. Dat heeft bij veel dorpsbelangen en dorpshuizen de ogen geopend. ‘Oei, dat hadden we ons niet gerealiseerd, daar moeten we wat aan gaan doen’, hoorde je na de tijd vertelt Jouke.
Op 16 november was de eerste bijeenkomst van het actiecomité in het dorpshuis van Raerd. Zestig vertegenwoordigers van dorpshuizen en dorpsbelangen werden op de hoogte gesteld van de ernst van de situatie. Het leidde spontaan tot drie extra actiecomitéleden. Het comité is daarmee zes man sterk. Daarnaast werd er gebrainstormd over ideeën voor een actieplan. Speerpunt van het actieplan zijn de Provinciale Statenverkiezingen van 15 maart volgend jaar. ‘We willen ervoor zorgen dat de Provinciale Staten het besluit terugdraaien. Uit de avond zijn al een aantal mooie acties voortgekomen. Zo hebben de gemeentes Súdwest-Fryslân en Tytsjerksteradiel moties aangenomen om de subsidie te handhaven’.
Ombudsmanfunctie
Eén van de ideeën is het maken van een soort kieskompas om te laten zien welke partijen voor de ondersteuning van Doarpswurk kiezen. Het actiecomité zal van zich laten horen tijdens het verkiezingsdebat dat Doarpswurk organiseert in aanloop naar de Statenverkiezingen. In gesprek met politieke partijen verbaast Jouke zich wel eens: ‘Als je vraagt hoe ze over leefbaarheid denken. Dan zeggen ze allemaal: ‘dat in een provincie met vierhonderd dorpen leefbaarheid een speerpunt is’. Als ik dan vraag hoe zich dat verhoudt tot het wegdoen van Doarpswurk blijft het stil’.
Het onafhankelijke karakter van Doarpswurk is cruciaal volgens Jouke. ‘Een groot verschil met bijvoorbeeld Streekwurk is dat Streekwurk handelt in opdracht van de provincie. Het zijn provinciale ambtenaren. Ze doen goed werk laat dat duidelijk zijn, maar ze zijn niet onafhankelijk’. De politiek zou juist blij moeten zijn met een onafhankelijke organisatie zoals Doarpswurk die kan volgens Jouke fungeren als een soort ombudsman: ‘Doarpswurk is een organisatie die met 260 dorpshuizen en ruim 300 aangesloten dorpsbelangen diep is geworteld in de Friese samenleving. Met een onafhankelijke organisatie, krijg je als provincie ook onafhankelijke informatie’.
Ontzorgen
Als Doarpswurk in 2026 verdwijnt vervalt de structurele ondersteuning voor dorpshuizen en dorpsbelangen. Maar waarschuwt Jouke: ‘Je loopt ook het risico dat de provinciale ambtelijke organisatie zwaarder wordt belast. Het is geen netto besparing, want ook als je Doarpswurk bij bijvoorbeeld Streekwurk onderbrengt kost dat geld’.
Als voorzitter van de stichting Harten Tien ziet Jouke overeenkomsten met Doarpswurk. In de gemeente Weststellingwerf hebben dorpshuizen in het verleden de krachten gebundeld en de stichting opgericht. De tien dorpshuizen die de gemeente rijk is regelen via de stichting collectief het onderhoud met de gemeente. In het verleden deed ieder dorpshuis voor zich een beroep op de gemeente, nu wordt dat collectief gedaan via de stichting Harten Tien. Het neemt een groot zorgpunt bij de dorpshuizen weg én de gemeente wordt ontzorgd. ‘We hebben als bestuur van Harten Tien kennis en weten wat er speelt op die manier kunnen we mekaar helpen en we verwijzen door naar de dorpencoördinator, Doarpswurk en het Iepen Mienskipfûns (IMF)’.
Ideeën om Doarpswurk en Streekwurk samen te voegen ziet Jouke niet zitten. ‘De mensen die bij Doarpswurk werken hebben een andere achtergrond, een andere mentaliteit. Die gaan ’s avonds op pad als dorpshuizen beschikbaar zijn, terwijl je bij Streekwurk een afspraak moet maken en bij hen op bezoek moet komen. Daarnaast doet Doarpswurk ook hele andere dingen zoals een cursus kwaliteitszorg. We zijn allemaal goedwillende vrijwilligers, maar kunnen soms onze organisatie professioneler maken. Óók daar helpt Doarpswurk ons bij.’
Voorkom eenheidsworst
De provincie Fryslân beschikt over een krachtig netwerk waarin partners met verschillende expertises elkaar aanvullen. ‘Ik geloof heel erg in de kracht van het netwerk en niet in hiërarchie. Vooral bij vrijwilligerswerk en leefbaarheid moet je juist de kracht halen uit sociale netwerken en niet uit hiërarchie. Vrijwilligers werken niet in hiërarchie en houden er ook niet van. Iedere partner heeft zijn eigen kracht en dat is ook de meerwaarde. Eén loket kan leiden tot eenheidsworst en minder kwaliteit. Het is ook niet altijd efficiënt en vaak ook nog duurder dan je denkt’.
Het actiecomité stroopt de komende tijd de mouwen op en zal het actieplan verder uitwerken. Centraal in het actieplan zullen de Provinciale Statenverkiezingen van volgend jaar staan waarbij het actiecomité probeert de politieke partijen op andere gedachten te brengen. Aan Jouke en zijn mede comitéleden zal het niet liggen!
Tekst & foto: Hendrik Tamsma
