‘Wy kinne wol Frysk prate?’, vraagt Bart Beima (42) aan het begin van het interview. Beima woont dan wel in het Groningse Leek, maar is van origine Fries en komt voor zijn werk voor Innovatiepact Fryslân en de AI-hub Noord-Nederland regelmatig in Fryslân. Het interview vindt – hoe toepasselijk – digitaal plaats. Voordat Beima zich verdiepte in de wereld van kunstmatige intelligentie, trapte hij op internationaal niveau mee in het wielrennen. ‘Der is wol in parellel te lûken tusken topsport en it bedriuwslibben. Je wolle it eins kontinu better dwaan as topsporter en dat is yn it bedriuwslibben net oars’, zegt Beima.
Enthousiast steekt Beima van wal over AI en praat over systeemtechnologie, zelflerende systemen, chatbots, innovatieprojecten en deepfake. Dat gaat zelfs uw interviewer wat te snel. Even terug naar het begin: wat is AI? ‘AI is in systeem dat beskikt oer minskeftige feardichheden lykas redenearje, leare en plannen. AI leart fan syn omjouwing en kin dy feardichheden tapasse om problemen sels op te lossen. AI-systemen binne yn steat om harren gedrach oan te passen en te learen fan it ferline’, legt Beima geduldig uit.
Revolutie!
Gaat AI voor eenzelfde revolutie zorgen als de stoommachine in de negentiende eeuw en de computer in de twintigste eeuw? Als we de krantenkoppen mogen geloven wel. Beima zucht eens diep voordat hij antwoord geeft: ‘Dat fyn ik dreech. Je kinne sizze dat der in nije revolúsje komt, omdat der al in hiel soad bart en der al in soad kin. It sil grutte ympakt hawwe, allinnich it is ek net hielendal nij. It wurdt allinnich wol hieltyd better, tagonkliker en foaral sichtberder foar it grutte publyk. Mar om dat in revolúsje te neamen.’
Met die revolutie valt het dus wel mee. Toch boezemt AI sommige mensen ook angst in. Mensen zijn bang dat machines of robots straks hun werk overnemen. Volgens Beima hoeven we daar niet bang voor te zijn en kan AI ons juist helpen. ‘Yn Nederlân kinne wy fergrizing en krapte op de arbeidsmerk. We moatte dêrom yn de takomst noch effisjinter wurkje en dêr hawwe we dit soarte fan technologyen gewoan by nedich’, zegt Beima. ‘Wy moatte posityf-kritysk bliuwe. Wy moatte de finger oan ‘e pols hâlde at it giet om social media, deep fake en kriminaliteit dêr moatte we alert op wêze. Oan de oare kant makket it thús wurkje makliker en kinne je mear tiid besteegje oan bygelyks minsklik kontakt.’
Noord-Nederland als proeftuin
AI-technologieën zijn niet nieuw, sommigen bestaan al meer dan vijftig jaar, maar de vooruitgang, rekenkracht en de beschikbaarheid van data en algoritmes hebben de laatste jaren tot doorbraken geleid. ‘It grutte ferskil is dat it hieltyd tagonkliker wurdt ek foar it grutte publyk. In goed foarbyld út it deistich libben is bygelyks it UMCG, dy brûkt chatbots om automatysk pasjintfragen te beäntwurdzjen. Dat skeelt in hiel soad wurk en sa’n chatbot antwurd altyd freonlik en korrekt.’
AI is niet meer weg te denken uit ons dagelijks bestaan. Bedrijven moeten wel investeren in kunstmatige intelligentie om niet achterop te raken in de wereldwijde competitie. Andere landen investeren flink in AI-activiteiten. De overheid, het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en onderwijs- en onderzoekinstellingen hebben daarom de Nederlandse AI Coalitie (NL AIC) opgezet om AI-activiteiten te stimuleren. In heel Nederlanden zijn zogenoemde AI-hubs, ook in het noorden. ‘We binne it oansprekpunt foar bedriuwen, it ûnderwiis en de oerheid yn it noarden op it mêd fan lânbou, yndustry, enerzjy, maritym, sûnens en mobiliteit. Wy helpe om AI ta te passen yn it bedriuwslibben. In AI-systeem kin bygelyks ynset wurde by it ûnderhâld. Sa kin AI foarsizze wannear‘t ûnderhâld dien wurde moat en oft der wat ferfongen wure moat.’
Als het aan AI-hub Noord-Nederland ligt wordt het noorden de AI-proeftuin van Nederland en Europa. ‘De AI-technology is net allinnich foar it bedriuwslibben, mar hat ek ympakt op ynwenners. As wy hjir net goed yn ynvestearje en kennis oer opdogge, dan kin it ta skea wurde fan ús wolfeart. Wy hawwe yn Fryslân in soad maakindustrie en dy sjogge nei manieren om sa effisjint mooglik te produsearjen. As dat net bart dan wurde de produkten minder wurdich.’ We hebben geen keuze en moeten ons wel verdiepen in AI.
Digitale assistent
AI biedt niet alleen kansen voor het bedrijfsleven, maar ook voor het verenigingsleven. ‘Elkenien hat aasen in AI-assistint dy’t je helpe kin by it automatisearjen fan taken. Sa kin in systeem ferieningen helpe om hiel gau fergunningen oan te freegjen. It programma jout dan oan wêr ’t je rekken mei hâlde moatte en wat je der wol of net yn sette moatte. Of in systeem dat de planner fan it doarpshûs helpt by it plannen fan de barfrijwilligers. It is allegearre mooglik’.
AI kan het Friese verenigingsleven de komende tien jaar op zijn kop zetten. ‘We bliuwe it ferlet hâlden om inoar te moetsjen dus dat bliuwe we dwaan. Mar de taken lykas notulearjen wurdt folle makliker. It kin ek jongeren oanlûke dy’t yntressearre binne yn dizze technology. Ferieningen krije troch AI folle mear tiid om dwaande te wêzen wêrfoar’t se oprjochte binne’, zegt Beima opgewekt.
Einde van de penningmeester
Dat klinkt als muziek in de oren. Zou de eindeloze zoektocht naar een penningmeester dan eindelijk verleden tijd worden voor verenigingen. Neemt AI het penningmeesterschap over? ‘No, dêr binne wol systeemkes foar. Sa kinst bygelyks no al in foto meitsje fan in bon, dy‘t dan automatysk yn it systeem ferwurke wurdt. Eins is dat ek keunstmjittige yntelliginsje. It systeem wurdt traind yn it ferwurkjen fan bontsjes. It soe yn prinsipe ek automatysk de rekken tsjekke kinne en sjen wa’t wol en net betelle hat.’
Het lijkt allemaal in een futuristische toekomst te liggen. ‘Der komme technologyen dy’t foar elkenien te betsjinjen binne. Dy gewoan super simpel binne krekt as in Iphone. Elkenien kin der mei wurkje’.
De penningmeester moet nog even aanblijven, maar AI kan een nuttige hulp zijn voor verenigingen. Als we goed leren omgaan met AI vormt het geen gevaar, maar kan het juist een kracht zijn voor dorpen om de leefbaarheid óók in de toekomst te versterken. We kunnen het ons nu misschien nog niet voorstellen, maar dat gold destijds ook voor de stoommachine, de verbrandingsmotor en de computer.
Tekst: Hendrik Tamsma
Foto: Bart Beima
