In het watersportdorp Gaastmeer is het op deze zonnige dag één en al bedrijvigheid. Geduldig wachten fietsers op het pontje om hen over te zetten en ze hun weg kunnen vervolgen naar It Heidenskip. Toeristen doen een boodschap in de lokale supermarkt. Het is even zoeken naar het dorpshuis. Verscholen achter de dorpswinkel zit de ingang van het dorpshuis. Tegen de stroom in weten de Gaastmeerders voorzieningen in het dorp te behouden. ‘Stichting ús doarpshûs is verantwoordelijk voor zowel het draaiende houden van het dorpshuis als het openhouden van de dorpswinkel’, vertelt voorzitter Gerard Burgers.
De leefbaarheid staat in veel Friese dorpen onder druk, doordat voorzieningen verdwijnen. Dat geldt ook voor Gaastmeer. ‘De functie van het dorpshuis is nog belangrijker geworden nu de school een aantal jaar geleden is gesloten. Je moet tegenwoordig hard werken, soms zelfs tegen het politieke bestel in, om dit soort gemeenschappen overeind te houden. Je hebt dan twee opties: of je geeft je gewonnen of je zet er samen de schouders onder.’
Kracht van de mienskip
Voor de laatste optie hebben ze gekozen in Gaastmeer. Ze zijn niet bij de pakken neer gaan zitten. In tegendeel zelfs. Het dorp telt een dorpswinkel, een dorpshuis én een goed draaiende herberg. Allemaal danken zij hun bestaan aan de kracht van de mienskip. ‘Rick en Catrien Feld hawwe sawat 25 jier de herberch beheard. Winterdeis diene se it doarpshûs der by. Sy hawwe ôfskied naam en doe is de ferbyntenis tusken beide ferbrutsen. We draaie it doarpshûs no folslein op frijwilligers’, vertelt secretaris Foekje Gerritsma enthousiast.
Het afscheid van Rick en Catrien en de coronacrisis zette het dorpshuisbestuur aan het denken. ‘We dachten het is appeltje eitje om nieuwe beheerders voor de herberg te vinden. Voor de winkel hadden we gelukkig snel een opvolger. Uiteindelijk heeft Bernou de Jong de herberg overgenomen. Voor het dorpshuis zijn we overgegaan op vrijwilligers.’
‘Wy binne in bytsje bedoarn mei behearders as Rick en Catrien. Mar mei frijwilligers giet it ek hiel goed en it fersterkt de sosjale koheezje’, vult Foekje aan.
“Dat gaan we gewoon doen. Klaar!”
Er moest het één en ander gebeuren in het dorpshuis. De laatste verbouwing van het pand is alweer dertig jaar geleden. Het dorpshuis draaien met vrijwilligers vraagt ook iets anders van het pand. ‘Wy binne yn It Heidenskip, Tsjerkwert en Ealahuzen west te sjen om ynspiraasje op te dwaan. Ealahuzen wie eins ús liedend foarbyld. Wy hawwe ek deselde arsjitekt yn ‘e hân nommen.’ In een relatief korte tijd – 1,5 jaar – heeft het dorpshuis het idee uitgewerkt tot een concreet plan. ‘Mar ús foarsitter dy pakt wol troch hear!’, vertelt Foekje enthousiast. ‘Is dat zo?’, vraagt Gerard zich af en vervolgt: ‘We zeiden als bestuur: dat gaan we gewoon doen. Klaar! En de eerste de beste die opstaat en zegt dat gaan we niet halen, daar gaan we voorlopig niet naar luisteren. Je moet gewoon stappen zetten. Je moet wel behoorlijk zandzakken gaan verschuiven, anders gebeurt het gewoon niet.’
De gemeente Súdwest-Fryslân en Doarpswurk hebben het dorpshuisbestuur ondersteund bij het opstellen van de financiën en het projectplan. ‘We hebben contact opgenomen met Eddy. Hij heeft ons begeleid welke stappen we moesten nemen voor een projectplan. Eddy heeft de provinciale KlimOp-regeling ook bij ons in beeld gebracht.’
Nieuwe uitstraling
Experts hebben een scan van het dorpshuis gemaakt. Op basis van deze scan zijn aanbevelingen gedaan hoe het dorpshuis te verduurzamen. ‘Je moet vooral naar de functie van het gebouw en de ruimtes kijken. Wij hebben gekozen om de grote ruimte te verwarmen met luchtverwarming en de kleinere ruimtes, die incidenteel worden gebruikt met warmtepanelen te verwarmen. Daarvoor hebben we meer elektriciteit nodig. We schaffen daarom meer zonnepanelen aan en vervangen de oude voor nieuwere. Daarnaast gaan we een aantal oude muren en het dak isoleren.’
Het dorpshuis krijgt naast een verduurzamingsslag ook een nieuwe uitstraling. ‘De mooiste kant van het dorpshuis is nu helemaal dicht. Die willen we openbreken en vergroten zodat er licht naar binnen komt. Op die manier krijg je een transparant gebouw en wordt de beweegtuin bij het dorpshuis getrokken.’
Het geheim van Gaastmeer
De eerste spade moet volgend voorjaar de grond in. Zodat het dorpshuis voor het winterseizoen weer klaar is voor gebruik. Als we vragen hoe Gaastmeer het allemaal voor elkaar krijgt antwoord Gerard: ‘Het begint denk ik met een goede samenstelling van het bestuur. Het zijn toch de mensen die het moeten doen. Een goede mix van expertise is belangrijk. We hebben een fantastische secretaris, die een goed verhaal op papier kan zetten. Een hele goede boekhoudster én goede technische mannen. Daarmee hebben we een evenwichtig bestuur. Dat is een belangrijke voorwaarde om door alle muren heen te breken die je tegen gaat komen.’
‘Wy hawwe doarpsbelang, ferienings en ynwenners frege wat sy wolle’, vult Foekje aan, ‘Der binne wurkgroepkes opset dy’t de winsken útwurken. Mei dy ynbring binne wy nei de arsjitekt gien. Sa is it plan ûntstien. Want it doarpshûs is net fan ús, mar fan it doarp.’
Het is nu wachten op antwoord van de verschillende fondsen, maar het dorpshuisbestuur is goed gemutst. ‘Er is no way back! We hebben er alle vertrouwen in dat we dit realiseren. Als de provincie en de gemeente bijdragen zijn we al heel ver. Daarnaast worden er allerlei acties vanuit het dorp georganiseerd om geld op te halen’, zegt Gerard tot slot vol vertrouwen.
Tekst & foto’s: Hendrik Tamsma
