In de vlaggenmast van de oude pastorie, waarin het dorpshuis gevestigd is, wappert het blauw-geel van de Oekraïense vlag. Het is een vrolijke boel op deze vrijdagmiddag. Kinderen springen driftig op de trampoline, in de gang wordt getafeltennist en in de keuken staat een vrouw te koken. Het is een komen en gaan van mensen. Ytsen Strikwerda, voorzitter van dorpshuis De Moeting, zit ons al op te wachten in de ‘pronkkeamer’.
Als we een rustig plekje hebben gevonden, wat nog niet zo makkelijk is, steekt Ytsen van wal: ‘de gemeente wie op syk nei romte en al gau kamen Achlum en Tsjom yn byld as geskikte lokaasjes’. Na inspectie kwam de gemeente al snel met de vraag of het dorpshuis als opvanglocatie wilde fungeren. Het dorpshuisbestuur moest daar wel even over nadenken. ‘Wy hawwe sjoen wat wy yn de aginda hiene, we wiene fansels krekt wer fan start nei korona. Wy hienen in brulloft stean dy’t al twa kear útsteld wie. Dy moasten we opnij ôfsizze. Dat wie wol hiel sneu. Wy hawwe dy minsken opbelle en sy hienen der alle begryp foar’, vertelt Ytsen.
Alles staat stil
De gemeente heeft het dorpshuis overgenomen, waardoor alle dorpshuisactiviteiten in de ijskast staan. De ‘pronkkeamer’ is het epicentrum van waaruit de medewerkers van de gemeente de opvang coördineren. In verschillende diensten zijn er steeds twee medewerkers aanwezig om vragen te beantwoorden. ’s Nachts houdt een bewaker een oogje in het zeil.
Het dorpshuis vangt op het moment 35 Oekraïense vluchtelingen op, hoofdzakelijk vrouwen en kinderen. De Oekraïners maken gebruik van het hele gebouw. De biljarttafel heeft plaats gemaakt voor een ontbijttafel, de sporthal is omgebouwd tot slaapzaal en in de hal staat een tafeltennistafel. ‘De gemeente hat it doarpshûs geskikt makke foar opfang. Wy hawwe as doarpshûsbestjoer wol meitocht, mar wy hawwe neat oanpast of ferboud’, vertelt Ytsen.
De Tzummers stellen hun dorpshuis eerst beschikbaar tot september. ‘It is wol efkes wennen om je doarpshûs yn hannen fan in oar te jaan’, vertelt Ytsen. ‘It is oars as gewoanwei dat der efkes twa oerkes fergadere wurdt. Dit is in soarte fan 24 oers situaasje dêr’t je net klear foar binne. De basis is der wol lykas in keuken en dûsen.’
Een weeshuis vol bedden
Het dorp reageerde enthousiast op de komst van de Oekraïners. ‘It doarp wie fol lof en bea fuortendaliks help oan. De iene sei ik ha noch wol in trampoline en de oare bea klean oan en wy koene wol in weeshûs fol mei bêden folje’, vertelt Ytsen met trots, ‘mar ek de gebrûkers dy‘t wy ôfsizze moasten wienen posityf.’
‘De minsken binne yn ’e basis bliid’, denkt Ytsen, maar ze zijn natuurlijk niet op vakantie. De Oekraïners komen met name uit de Donbassregio en Kiev. Ze hebben soms dagen moeten reizen. ‘De minsken wiene dea op doe’t se hjir oankamen. It earste dat se dienen wie waskje en dûse. Hoe moai oft it der ek útsjocht, it bliuwt bivakkearen tusken fremde minsken’, vertelt Ytsen begripvol.
Het is wennen voor de vluchtelingen: van een grote stad naar een dorp, in een land met een andere taal en cultuur. Het leven staat op z’n kop. De eerste weken moeten mensen vooral op krachten komen. De telefoon is erg belangrijk voor de mensen. ‘It earste dat we oanpakt ha mei in oantal frijwilligers is de wifi. De Oekraïners komme net út ‘e midsiuwen ofsa, dat is har life line’, vertelt Ytsen. Er wordt druk gebeld en geappt met achtergebleven familie en vrienden.
Het dorpshuis biedt de vluchtelingen een veilige plek. Langzaamaan proberen de mensen, zo goed en zo kwaad als het gaat, hun leven weer op te pakken. Dat is niet gemakkelijk. ‘De minsken hawwe gjin perspektyf. Se witte net wannear’t de oarloch einiget, dat moatte we net ûnderskatte’, vertelt Ytsen. Ze hebben zin om te werken, weer een ritme te krijgen. ‘De earsten hawwe al by de kassen west om te sjen oft se dêr wurkje kinne.’ De mensen hebben behoefte aan perspectief en structuur.
Communiceren met de vluchtelingen is lastig, omdat maar weinigen Engels spreken. In het dorpshuis hangen dan ook poster met teksten en plaatjes in het Oekraïens en Nederlands. Eén van de vluchtelingen spreekt een beetje Engels. Als we hem vragen hoe hij het vindt in Tzum antwoord hij: ‘Nederland is een goed land. Mensen willen helpen en zijn heel gastvrijheid. In Oekraïne had hij een goed leven en hij hoopt dat zijn drie kleine kinderen dat ook krijgen in de toekomst.’
Naast Tzum vangen de dorpshuizen in Achlum en Twijzel ook Oekraïense vluchtelingen op. Maar veel meer dorpen zijn betrokken bij de opvang in kerken, jeugdherbergen, leegstaande gebouwen en ook bij particulieren.
Tekst & foto’s: Hendrik Tamsma
Op de headerfoto staat mevrouw Vira Fomchenko
