Op Vlieland kent iedereen elkaar. Het 1200 inwoners tellende Vlieland is eigenlijk één groot dorp waar het goed wonen is. Een aantal jaren dreven er donkere wolken boven het eiland. Het eiland dreigde haar ouderenzorg te verliezen. De oudere Vlielanders moesten dan voor zorg verhuizen naar de vaste wal. Met de opening van Boswijk in 2022 is de ouderenzorg voor Vlieland behouden. Elsje de Ruijter is voorzitter van de stichting Vrienden van Boswijk en was als wethouder nauw betrokken bij de plannen. ‘Het bijzondere aan dit project is dat de gemeente het helemaal zelf heeft gedaan. Er waren geen andere partijen die dit konden. De gemeente heeft daarmee haar nek uitgestoken.’
Samen met de Kwadrantgroep heeft de gemeente het kleinschalige zorginitiatief van de grond gekregen. Het vergde een flinke investering voor een kleine gemeente als Vlieland. ‘De raad heeft het aangedurfd om in 2015 het woonzorgcentrum Uiterton aan te kopen. De gemeente is vervolgens me een visie gekomen, heeft een architect in de arm genomen, heeft het oude zorgcentrum laten slopen en opdracht gegeven de nieuwe wijk te bouwen.’
‘Oude bomen niet verplanten’
In Boswijk staat het dorpshuis de Vliestroom, een zorgvilla waar 24-uurszorg wordt verleend en 36 zelfstandige huurwoningen voor ouderen, die later zorg nodig kunnen hebben. Tiny van der Hoek zorgmanager en coördinerend verpleegkundige is vanuit de Kwadrantgroep verantwoordelijk voor het reilen en zeilen in de wijk. ‘Ik ben heel erg voor ontschotten. Kijk waar de behoefte van de mensen ligt. De mensen op Vlieland willen hier graag oud worden, daar worden ze gelukkig van. Dat heeft ook invloed op je lichamelijke en mentale gesteldheid. Dat is dus heel belangrijk. In Boswijk hebben we dat kunnen realiseren. Er wonen hier verschillende mensen met verschillende behoeftes door elkaar. Zo wonen er ouderen die zorg nodig hebben, maar ook een jongere vrouw in een rolstoel. Binnen de zorgwoning vormen bewoners vanuit diverse doelgroepen samen een huishouden, de jongste is 25 en de oudste 98.’
In september 2022 is de wijk feestelijk geopend. In het begin was het nog even of spannend of er wel genoeg animo was voor de wijk. Boswijk is een groot succes. Er is zelfs een wachtlijst. ‘Mensen kijken hier naar elkaar om. Er wordt gekookt voor bewoners en we hebben een buurtkamer. De buurtkamer is om mantelzorgers te ontlasten, voor mensen die alleen wonen of niet voor zichzelf kunnen zorgen. Ze kunnen er bijvoorbeeld een kopje koffie drinken. Een medewerker van de Kwadrantgroep organiseert dit samen met een vrijwilliger.’
Dorpshuis is voor het hele eiland
Eline Lammens coördineert vanuit de gemeente de activiteiten in het dorpshuis. Het moet een multifunctioneel gebouw worden waarin niet alleen de zorgactiviteiten worden georganiseerd, maar ook het verenigingsleven van Vlieland zijn plek heeft. ‘Het dorpshuis is niet alleen voor Boswijk, maar voor het hele eiland. Er is voor deze plek gekozen, omdat ouderen dan makkelijk binnen kunnen wippen voor een kopje koffie en een praatje. Voor jongeren is het niet erg om vijf minuten te fietsen. De verenigingen weten het dorpshuis goed te vinden.’
Het dorpshuis moet de Vlielanders met elkaar verbinden, jong én oud. Tiny vertelt enthousiast over hoe zij dat doen. ‘We nodigen elke woensdagmiddag schoolklassen uit om spelletjes te doen met de ouderen. Er wordt gekookt en de kinderen maken een podcast vanuit De Vliestroom. We willen op deze manier ouderen en jongeren bij elkaar brengen én jongeren laten zien dat werken in de zorg ook heel leuk is.’
Een ongewoon gewoon initiatief
Het ongewone initiatief staat in een hele gewone wijk vertelt Tiny. ‘Het is natuurlijk een bijzondere wijk, maar ook weer niet. We zijn ons heel hard aan het maken om benamingen als ‘bejaardenhuis’ of ‘verpleeghuis’ weg te halen. De zorgwoning is gewoon een huis in een gewone wijk waar je toevallig 24-uur zorg kunt krijgen. Je bent niet anders dan anderen. Je moet mensen niet wegstoppen. Het maakt gewoon onderdeel uit van het dorp.’
Andere eilanden en gemeenten hebben al belangstelling getoond voor dit ‘ongewone gewone’ zorginitiatief. Als we aan Elsje vragen of dit zorginitiatief ook in andere (Friese) dorpen een succes kan worden reageert ze enthousiast: ‘Jazeker. Je moet als gemeente lef hebben en dit aandurven. Juist kleine gemeentes zijn huiverig en zien allerlei beren op de weg. Je moet als gemeente naar het resultaat kijken. De gemeenteraad heeft hier op Vlieland ontzettend veel lef gehad. Daarvoor zijn ze geprezen, want we hebben iets prachtigs neergezet!’
Ook Tiny ziet mogelijkheden om dit soort zorginitiatieven aan de vaste wal op te zetten. ‘Zorg leveren op een eiland is altijd duurder. Je kan ook niet met verschillende locaties afstemmen of thuiszorgmedewerkers inzetten voor de nachtdienst. Aan de wal is dat makkelijker en heb je ook geen hoge kosten voor reizen en overnachten.’
Leven lang wonen op Vlieland
Het is Vlieland gelukt de ouderenzorg voor het eiland te behouden. Maar Boswijk is meer dan dat. Het is een wijk die bruist en verbindt. Er zijn mooie verbindingen tussen wonen, zorg en het dorpshuis gelegd. ‘Het is de inwoners, ondernemers, architecten en alle andere die hun schouders eronder hebben gezet gelukt om dit initiatief tot een succes te maken!’
Een leven lang op het eiland wonen is mogelijk gemaakt én de Vlielanders hebben eindelijk een plek om elkaar te ontmoeten. ‘Als straks de tandarts en de fysio ook in De Vliestroom komen dan is het écht het bruisende hart van het geheel’, vertelt Eline tot besluit.
Tekst: Hendrik Tamsma
Op de eigen foto v.l.n.r. Elsje de Ruijter, Tiny van der Hoek en Eline Lammens.
