19 juni 2023
Doarpswurk participeert in het Europese GIRA-project (Green Initiatives in Rural Area’s). Door de Nederlandse organisatie ‘Learn for Life’ is Fryslân geselecteerd vanwege het hoogst aantal duurzame initiatieven in de dorpen en de efficiënte aanpak in de ondersteuning daarvan. Belangrijke doelstelling van het GIRA-project is om uitwisseling en stimulering van duurzame initiatieven op het platteland te bewerkstellingen.
Maandag 12 juni 2023 arriveerden Doarpswurk collega’s Theo Andreae en Riejanne Bouma met de Thalys en metro in Saint-Germain-en-Laye (Frankrijk). Tijdens een gezamenlijk diner konden de deelnemers uit de verschillende deelnemende landen kennismaken en bijpraten.
Op 13 juni 2023 brachten we een bezoek aan de Biomassa verwarmingsinstallatie en de Albian bron in de stad Saint-Germain-en-Laye. De rondleiding begon met een uitleg over de Biomassa verwarmingsinstallatie, waarbij gebruik wordt gemaakt van aardwarmte en het opwekken van energie uit biomassa en de voordelen ervan voor het milieu. De aardwarmte bron wordt gebruikt voor 2 doelen; 1: watervoorziening (1/3 voor de +/- 45.000 inwoners van Saint-Germain-en-Laye) en 2: warmte wordt gebruikt om energie op te wekken. Naast de aardwarmtebron staat een tweede verwarmingsinstallatie die biomassa-energie opwekt door houtsnippers te verbranden. Dit proces genereert warmte die wordt omgezet in elektriciteit en warm water voor verwarming. Het was inspirerend om te zien hoe deze hernieuwbare energiebron werd gebruikt om de lokale gemeenschap van Saint-Germain-en-Laye van energie te voorzien.
Na de presentatie werden we rondgeleid door de installatie. We kregen de kans om de verschillende onderdelen van het systeem van dichtbij te bekijken en te begrijpen hoe de biomassa werd verbrand en omgezet in energie. Een warm en indrukwekkend onderdeel van de rondleiding was het bezoek aan de ketelruimte, waar we de enorme ketels zagen die de biomassa verbrandden. Het was mooi om te zien hoe efficiënt en geavanceerd het proces was.
Deze excursie wordt ook regelmatig gegeven aan scholieren en bewoners van Saint-Germain-en-Laye, door hen uitleg te geven en bij te praten, kan hun perspectief op duurzaamheid en groene initiatieven te horen de toekomst van de Biomassa verwarmingsinstallatie beter worden geborgd en draagvlak krijgen.
Vervolgens brachten we een bezoek aan de gemeenschappelijke ruimte in de ecowijk van Saint-Germain-en-Laye om uitleg te krijgen over de maatregelen, die daar waren genomen ten behoeve van de bewoners. De ecowijk was een voorbeeld van duurzaam stadsontwerp en had als doel een milieuvriendelijke en gezonde leefomgeving te creëren.
Bij aankomst werden we verwelkomd door vertegenwoordigers van de ecowijk en kregen we een presentatie over de verschillende aspecten van de wijk. De huizen zijn ontworpen met een focus op energie-efficiëntie, bewoners geluk. Dit vraagt om maatwerk, als een bewoner woont op een plek waar hij of zij gelukkig van wordt dan draagt hij of zij dit ook naar buiten (letterlijk). We kregen ook uitleg over de mobiliteitsoplossingen in de ecowijk. Er waren o.a. nieuwe tramaansluitingen aangelegd die Saint-Germain-en-Laye met Parijs verbindt. De bewoners worden zo in staat gesteld om de auto zo min mogelijk te gebruiken en in plaats daarvan te kiezen voor milieuvriendelijke vervoersmiddelen. Inwoners worden betrokken bij verschillende onderdelen van de ecowijk, die in werkgroepen en met ambassadeurs worden vormgegeven.
Vervolgens bezochten we de groenvoorzieningen van de ecowijk. Er waren grote groene zones met bomen, tuinen die de bewoners de mogelijkheid gaven om te genieten van de natuurlijke omgeving en samen te komen als gemeenschap en toegang te hebben tot eigen geteeld voedsel. Het was bijzonder om te zien hoe de ecowijk met o.a. betonnen flats een heel andere uitstraling en sfeer kreeg door deze tuinen.
Tijdens ons bezoek hadden we ook de kans om een bewoner te ontmoeten en met hem te praten over zijn ervaring in de ecowijk. Hij was inmiddels ambassadeur en zeer te spreken over de positieve impact ervan op zijn leven. Hij vertelde over de gemeenschapszin die in de ecowijk werd gecultiveerd en hoe het hen hielp om zich verbonden te voelen met hun medebewoners en de natuurlijke omgeving.
We zagen hoe duurzaam stadsontwerp en groene initiatieven konden leiden tot een betere levenskwaliteit voor de bewoners. De ecowijk kan als voorbeeld dienen van hoe we op lokaal niveau kunnen bijdragen aan het verminderen van onze ecologische voetafdruk en het creëren van gelukkigere en gezondere gemeenschappen.
Aan het eind van de middag brachten we een bezoek aan de Gally boerderij in Saint-Cyr-l’Ecole. De boerderij heeft enorm veel ontwikkeld door de jaren heen, zoals een zelfbedieningsoogst, restaurant, open boerderijdagen, bijenkorven, stedelijke landbouw, vergroening van bedrijven, en nog veel meer.
Bij aankomst werden we verwelkomd door een medewerker van de Gally boerderij (van oorsprong een familiebedrijf waar inmiddels meer dan 600 mensen werkzaam zijn). Na uitleg over de ontwikkeling van de boerderij kregen we een rondleiding. Waaronder het educatieve onderdeel, waar kinderen broodjes kunnen maken, waar diverse boerderij dieren verbleven en een bijenkorf van dichtbij te bekijken was. Vervolgens bezochten we de winkel en het restaurant op de boerderij, waar ze verse en lokale producten verkochten en serveerden. De winkel en de menu’s zijn gebaseerd op seizoensgebonden ingrediënten en biedt een gevarieerde keuze aan gezonde gerechten.
Het zelfbedieningsoogstgedeelte hebben we niet zelf bezocht maar het is mooi om te weten dat hier zo’n 50 hectare grond elk jaar door zo’n 90.000 mensen wordt bezocht en benut. De bezoekers hebben hier de mogelijkheid om zelf fruit, groenten en bloemen te plukken. Dit concept bevorderde niet alleen een directe verbinding met de natuur, maar ook een bewustzijn van seizoensgebonden voedsel en het verminderen van voedselverspilling.
De Gally boerderij is ook betrokken bij projecten waarbij voedsel wordt geproduceerd in stedelijke omgevingen, zoals daktuinen en verticale tuinen. Ze werken samen met bedrijven om groene ruimtes te creëren en te bevorderen, waardoor werknemers de mogelijkheid kregen om te ontspannen en te genieten van de natuur tijdens hun werkdag.
Deze dag startte de dag met een gemeenschappelijk ontbijt en “Kahoot! quiz” over- “Wat weet je echt over de onderwerpen van de Green Deal?”
Vervolgens kregen we een presentatie over een onderdeel van De Achères Plain, waarbij een groot oppervlakte grond tussen de bossen van Saint-Germain-en-Laye gekocht is om te kunnen saneren en te kunnen herbestemmen. Het gaat om grond dat jarenlang is gebruikt als afvalwaterdepot voor Parijs, de grond is zwaar vergiftigd geraakt en ecologisch zeer arm. Er is nauwelijks begroeiing, zeer weinig insecten en vanwege loodvergiftiging in het verleden is de plek afgezet voor mensen en grote dieren. Er zijn plannen in ontwikkeling om de grond zowel “gezond” te krijgen als door te ontwikkelen in onder andere; natuur met een rijke diverse biodiversiteit, tuinen en bos en bedrijvigheid door de verkoop van grondstoffen (waaronder grind) en het verwerken van compost. Er wordt rekening gehouden met technologische ontwikkeling waarmee de plannen voor de grond flexibel blijven en de betrokkenheid van bewoners en belanghebbenden wordt opgezocht. De opbrengsten van de toekomst zullen de kosten van de aankoop moeten gaan dekken, hier ligt nog een grote uitdaging.
Het volgende onderdeel was een presentatie over het “O carbon” programma van de stad Saint-Germain-en-Laye waarbij de gemeenschap wordt ingezet en gestimuleerd om duurzaamheid te bevorderen en de koolstofvoetafdruk te verkleinen. Door middel van een spelvorm dat speciaal hiervoor is ontwikkeld komen energietransitie, duurzame mobiliteit en bewustwording aanbod. Inwoners worden breed uitgenodigd en de eerste bijeenkomsten hebben plaats gevonden, er kwamen veel mensen tussen de 30 en 40 jaar op af, waar de organisatie erg blij verrast over was. De problematiek wordt door een breder gezien dan werd aangenomen en dat is bemoedigend voor de toekomst. Het programma “o carbon” wordt wederom vormgegeven doormiddel van werkgroepen en ambassadeurs, bestaande uit inwoners.
In de middag brachten we een bezoek aan de boerderij “Huilerie de la plaine”: 150 hectare waarop granen en oliehoudende zaden duurzaam worden geproduceerd. Het wordt gerund door een boer en zijn familie en enkele medewerkers. De boer heeft een groep van lokale -producenten samen gebracht om gezamenlijk veel verschillende soorten zaden en gedroogde groenten aan te kunnen bieden. De samenwerkende partijen voldoen zo goed mogelijk aan een aantal kenmerken; ze hebben milieuvriendelijke teelt (biologische landbouw, behoud van bodem, precisielandbouw), eerlijke beloning voor de producent en samenwerkingen met lokale afnemers en verwerkers.
Tijdens ons bezoek aan de boerderij “Huilerie de la plaine” kregen we ook een rondleiding met uitleg over de verwerking van zaden tot olie. Een constant geoptimaliseerd proces waarbij het restproduct wordt verwerkt tot veevoer. We hebben kunnen proeven, zien en ruiken om een zo goed mogelijk idee te krijgen van deze manier van landbouw.
De laatste dag werd gezamenlijk afgesloten met een ontbijt en overleg van de stuurgroep. Een leerzaam en waardevol bezoek aan een prachtig Saint-Germain-en-Laye. Samen met de andere deelnemende Europeanen zijn we met nieuwe inzichten en ideeën huiswaarts gekeerd.
Tekst: Riejanne Bouma
Headerfoto: Jantsje van der Spoel
Foto’s: Riejanne Bouma en Theo Andreae
