Het kantoor van KUUB is gevestigd in Groningen, daarom spreken we elkaar digitaal. Suzan is daar heel bedreven in: ‘Ik organiseer tegenwoordig hybride bewonersbijeenkomsten. Als bewoners niet fysiek aanwezig kunnen zijn, kunnen ze online aansluiten.’ Suzan heeft veel ervaring in het begeleiden van bewoners. Na haar afstuderen is ze aan de slag gegaan bij KAW architecten. Na een aantal leidinggevende functies is Suzan uiteindelijk eigenaar geworden van KAW en inmiddels van KUUB. ‘Ik ben vooral specialist geworden in bewonerscommunicatie in combinatie met grootschalige gebiedsontwikkeling. Bijvoorbeeld bij renovatie of vervangende nieuwbouw van een hele wijk’, vertelt Suzan.
Woonwensen waarmaken
KUUB is een organisatie die bewoners begeleidt in de breedste zin van het woord. ‘We begeleiden bijvoorbeeld inwoners in het aardbevingsgebied in Groningen, groepen die hun eigen buurt willen bouwen in de vorm van Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) en soms helpen we om een groep bij elkaar te krijgen. Dan helpen we een grondeigenaar, projectontwikkelaar of gemeente die een locatie beschikbaar heeft om een groep belangstellenden te vinden.’
Verschillende Friese dorpen hebben al de hulp van KUUB ingeschakeld. In Achlum, Welsrijp, Oudemirdum, Jirnsum en Beetsterzwaag begeleidt KUUB CPO-projecten. Binnen dorpen speelt de vraag hoe je jonge mensen voor het dorp kunt behouden of laten terugkeren door passende woningen te bouwen. Het mooie van deze trajecten is volgens Suzan dat inwoners zelf de regie hebben. ‘De groep kan binnen bepaalde kaders zelf bepalen wat voor huizen ze willen bouwen. We gaan in gesprek over de ambities: het type woning, over duurzaamheid, je ideale leefomgeving, over gezamenlijkheid en over op welke onderdelen de groep wil beslissen. Ook de grootte van de portemonnee speelt een rol. Uiteindelijk wil je met elkaar tot een realistisch en haalbaar plan komen.’
Lange adem
‘Het onderzoeken van de woonwensen en ambities leidt tot een projectvoorstel dat we samen met de initiatiefnemers opstellen. Deze eerste fase, om van wensen tot een concreet plan te komen, financieren wij als KUUB voor’, vertelt Suzan. ‘Die voorfinanciering is voor veel initiatiefnemers ingewikkeld, omdat een bank pas een hypotheek wil verstrekken op het moment dat er een omgevingsvergunning is. Maar om een vergunning te krijgen, heb je eerst een goedgekeurd plan nodig. Je kunt wel nagaan dat een gemiddelde deelnemer daarvoor geen budget heeft. Doordat KUUB voorfinanciert, lossen we dit knelpunt voor wooninitiatieven op. We lopen dan ook het risico, bijvoorbeeld als het bestemmingsplan niet gewijzigd wordt, vanwege bezwaren uit het dorp of als de bouw om een andere reden niet kan beginnen. Zodra de fase van ontwerp voorbij is en de fase van bouwen begint, leggen de deelnemers een vooraf afgesproken bedrag in, om KUUB de begeleiding van KUUB tijdens de eerste fase te vergoeden.
Samen bouwen
Het grote voordeel van samen bouwen is volgens Suzan: “Dat je invloed hebt op het eindresultaat; je woning, de buurt en je directe leefomgeving. Je kent je buren al nog voordat je er woont. Onze ervaring is dat dit leidt tot meer woongeluk. Een ander voordeel is dat je juist gezamenlijk budget hebt om adviseurs in te kopen, om je te helpen bij het waarmaken van jouw woondroom. En als groep kun je natuurlijk scherpere prijsafspraken maken. Ook dat is een voordeel.”
Een nadeel is dat CPO-projecten soms lang duren. ‘Voor jongeren die niet langer bij moeders thuis willen wonen, duurt 2,5 jaar soms te lang. Als initiatiefnemers sneller willen, kunnen we ook werken met Mede Opdrachtgeverschap (MO). We luisteren dan naar de behoeftes in een dorp en maken daar een ontwerp op. Deelnemers kunnen dan kiezen uit een aantal opties die we wél met de groep bedenken. Zo realiseren we een versnelling.’
De bouw- én rentekosten zijn enorm gestegen en dat is in het nadeel van starters en jongeren. ‘Iedereen zegt er moeten zoveel huizen bij. Maar hoe gaan we dat doen? Als je je huis wilt onderhouden en een schilder laat komen, betaal je 9% BTW in plaats van 21%. Daarin zie ik wel een deel van de oplossing. Betaalbare huizen bouwen is volgens Suzan nog wel mogelijk, maar wel een uitdaging. ‘Je moet dan meer denken aan huizen die een bouwer al eens gebouwd heeft. Huizen bouwen die meer op elkaar lijken, máár wel in een nieuw jasje, passend bij de straat en het dorp waar je gaat bouwen.’
Tot slot als we vragen wat Suzan het mooiste aan haar werk vindt, antwoord ze volmondig: ‘Bewoners verder helpen met hun woondroom te realiseren.’
Tekst: Hendrik Tamsma
Op de eigen foto van KUUB: Suzan Wierenga en Lammert Meinema
